Quyết định số 15/2018/QĐ-UBND tỉnh Nghệ An ngày 30/3/2018 tiếp sức cho nông nghiệp Nghệ An đi lên sản xuất lớn
Hỗ trợ phát triển nông nghiệp là một trong những chính sách lớn của tỉnh nhằm động viên khuyến khích bà con nông dân phát triển sản xuất, gia tăng giá trị trên một đơn vị canh tác. Đáng mừng hơn, những năm gần đây, chính sách còn dành sự ưu tiên, hỗ trợ cho mô hình ứng dụng công nghệ mới và hiện đại vào sản xuất nông nghiệp, từng bước đi lên sản xuất lớn…
Chính sách tiếp sức cho bà con nông dân
Thay thế Quyết định số 87/2014/QĐ-UBND nên Quyết định số 15/2018/QĐ-UBND ngày 30/3/2018 có một số điểm mới đầy đủ hơn, tiếp tục thúc đẩy nông nghiệp Nghệ An phát triển. Trên lĩnh vực hỗ trợ cơ giới hóa nông nghiệp, sau khi cơ bản hoàn thành mục tiêu hỗ trợ bà con nông dân, ngư dân mua sắm máy nông nghiệp thiết yếu và đóng mới tàu thuyền đánh bắt theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP, Quyết định 15/2018/QĐ-UBND có điều chỉnh khi chỉ hỗ trợ cho bà con mua máy cấy lúa và máy thu hoạch mía. Cụ thể, năm 2018, sau khi dành 10 tỷ đồng thanh toán nợ đọng phát sinh do hỗ trợ cơ giới hóa trước đây, năm 2019, tỉnh triển khai chính sách hỗ trợ bà con mua máy cấy và máy thu hoạch mía. Đến nay, đã 2 hộ đăng ký hỗ trợ trong đó 1 nông dân Thị xã Thái Hòa đề nghị hỗ trợ 20% tiền mua máy thu hoạch mía (4 tỷ đồng) và 1 nông dân huyện Nghĩa Đàn đề nghị hỗ trợ 20% kinh phí mua máy cấy (khoảng 500 triệu đồng).
Đối với lĩnh vực khác, chính sách được sửa đổi theo hướng ưu tiên quy mô sản xuất lớn, Cụ thể, thay vì hỗ trợ 20 triệu đồng/HTX, từ năm 2018, tỉnh hỗ trợ 50 triệu đồng và tổng cộng 2 năm tỉnh dành 2,5 tỷ đồng cho 50 HTX nông nghiệp mới thành lập. Bên cạnh đó, tỉnh tiếp tục dành ngân sách hỗ trợ giống gốc, hỗ trợ hộ chăn nuôi 50 con lợn ngoại trở lên; trong 2 năm 2018 và 2019 này dành 2 tỷ đồng hỗ trợ tổng cộng khoảng 40 mô hình nhà lưới trên địa bàn 7 huyện, thị.
Tại Hưng Nguyên, chính sách hỗ trợ trang trại đã phát huy tác dụng khi năm 2019, chủ trang trại là ông Lê Quốc Tân ở xã Hưng Tiến được hỗ trợ 300 triệu đồng để cải tạo hệ thống xử lý nước thải trang trại chăn nuôi. Tại Nghĩa Đàn và một số huyện thị khác, chính sách hỗ trợ phát triển cây chè và cây ăn quả (cam, quýt giống mới, bưởi, ổi…), hỗ trợ giống mía mới và chính sách tưới cho cây trồng cạn…đã tiếp sức cho bà con nông dân và tăng dần diện tích mía và cây ăn quả hàng năm.
Ông Phan Duy Thiều – Phó Trưởng Phòng Tài chính Kế hoạch, Sở NN & PTNT cho biết: mặc dù điều kiện ngân sách còn khó khăn nhưng mỗi năm, tỉnh vẫn dành trên 80 tỷ đồng để hỗ trợ nông nghiệp. Chính sách hỗ trợ nông nghiệp đang ngày càng hoàn thiện hơn khi chu kỳ từ 3-4 năm, trên cơ sở đánh giá tình hình, tỉnh sửa đổi theo hướng ưu tiên mô hình sản xuất lớn, hiệu quả và công nghệ sạch…
Ngoài nguồn ngân sách của tỉnh, một số huyện như Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Nghĩa Đàn Yên Thành hay Thái Hòa còn bố trí ngân sách từ 700 đến 1 tỷ đồng mỗi năm hỗ trợ các mô hình mới nông nghiệp. Mặc dù khoản hỗ trợ còn khiếm tốn so với nhu cầu của nông nghiệp và nông dân nhưng đây thực sự là những nguồn lực quý báu động viên bà con nông dân tiếp tục thi đua đầu tư tăng năng lực sản xuất.
Đến những băn khoăn cần lời giải đáp
Chính sách hỗ trợ nông nghiệp theo Quyết định 15/QĐ-UB có nhiều điểm mới khá tích cực nhưng từ thực tế tìm hiểu đã bộc lộ một vài băn khoăn và chưa hợp lý:
Băn khoăn đầu tiên là chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp. Mặc dù kỳ vọng của tỉnh khá lớn khi tăng mức hỗ trợ từ 20 triệu lên 50 triệu để HTX vươn lên làm vai trò trung gian, cung ứng dịch vụ cho bà con nông dân nhưng việc có quá nhiều HTX nông nghiệp ra đời trong một thời gian ngắn, trong đó có những xã có đến 3 HTX thành lập mới và được hỗ trợ thực sự là một dấu hỏi. Không những vậy, việc có quá nhiều HTX ra đời khiến chính sách hỗ trợ rơi tiếp tục rơi vào bị động. Cụ thể, từ năm 2018 đến nay có 73 HTX nông nghiệp ra đời, tương đương với kinh phí trên 3,65 tỷ đồng. Thế nhưng, đến nay tỉnh mới bố trí 2,5 tỷ đồng, trong đó 1,5 tỷ đồng hỗ trợ 30 HTX mới thành lập năm 2018, 1 tỷ đồng hỗ trợ 20 HTX năm 2019 và còn 23 HTX được thành lập mới mà chưa có nguồn hỗ trợ.
Bất cập ở chỗ, các HTX nông nghiệp thành lập mới được hỗ trợ nhưng hiệu quả hoạt động sau thành lập ra sao thì chưa ai biết. Ông Hoàng Đình Hùng- Phó Chi cục NN và PTNT tỉnh chia sẻ: trước đây, HTX nông nghiệp mới thành lập, tỉnh hỗ trợ 20 triệu chủ yếu để tư vấn thành lập mới, hội nghị, hội thảo, đại hội, nay mức hỗ trợ tăng lên 50 triệu nên yêu cầu phải cao và thận trọng hơn. Chi cục PTNT hiện tại chỉ có chức năng xác minh, thẩm tra HTX thành lập mới có đủ điều kiện hỗ trợ không còn chất lượng, hiệu quả HTX hoạt động ra sao thực sự không nắm được.
Tương tự là chính sách hỗ trợ máy nông nghiệp: mặc dù tỉnh chuyển sang hỗ trợ máy cấy là cần thiết nhưng nhiều huyện không hào hứng và không triển khai. Bà Bá Thị Dung –Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Hưng Nguyên cho hay: Quyết định 15 ban hành sang năm thứ 2 năm nhưng huyện mới triển khai được duy nhất một trường hợp là xử lý hệ thống nước thải chăn nuôi ở Hưng Tiến. Trước đó, huyện đã đã tiếp cận chính sách hỗ trợ nông dân mua máy cấy nhưng do đồng đất nhỏ hẹp, một số HTX làm mạ bằng khay nhưng việc lựa chọn giống lại tùy thuộc bà con nên không thể triển khai. Cùng quan điểm trên, ông Nguyễn Đình Thế - Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp Nam Đàn còn cho biết thêm: chính sách hỗ trợ máy gặt đập đa chức năng, người dân hào hứng nhưng nhu cầu đã bão hòa và tỉnh không còn hỗ trợ. Nay chuyển sang máy cấy không phù hợp vì không có HTX làm mạ, ngày mùa chỉ trong 1 tuần, diện tích canh tác ít, cấy thủ công nhanh hơn là chờ có máy cấy đến.
Tiếp đó là chính sách hỗ trợ cho nông nghiệp công nghệ cao. Dù là chính sách mới của tỉnh nhưng tỉnh quy định chỉ hỗ trợ 50 ngàn đồng/m2 nhà lưới và điều kiện hỗ trợ là mô hình phải trên 1.000 m2 là khá ít so với mức đầu tư của người dân. Ông Lê Thế Hiếu – Trưởng phòng Nông nghiệp Diễn Châu: các mô hình nhà lưới Diễn Châu nói riêng và tỉnh ta nói chung có quy mô 1.000 m2 thì mức đầu tư khoảng 600 triệu đồng nên ngoài cơ chế của tỉnh, huyện còn phải hỗ trợ 100 triệu đồng/mô hình.
Ngoài ra, để hỗ trợ nông nghiệp, tỉnh còn có chính sách hỗ trợ và khắc phục, giảm nhẹ thiên tai theo Quyết định 48/2017/QĐ-UBND. Mục đích của chính sách hỗ trợ khẩn cấp nhằm giúp nông dân khôi phục sản xuất, khắc phục hậu quả ngay sau thiên tai, dịch bệnh. Tuy nhiên, việc chi trả hỗ trợ thiệt hại, giảm nhẹ thiên tai của tỉnh ta quá chậm và sớm nhất thường sau 1 năm. Đây là một thực tế vì hồ sơ kê khai thiệt hại do thiên tai, bão lụt từ năm 2018 nhưng đến nay (tháng 6/2019) chưa thấy đâu. Nguyên nhân chủ yếu là do tỉnh chưa cân đối được ngân sách, nguồn dự phòng đột xuất ít nhưng còn do giấy tờ thủ tục để được hỗ trợ còn quá phức tạp.
Từ những bất cập trên, theo chúng tôi, các sở ngành nên có nghiên cứu, điều chỉnh theo hướng hỗ trợ lớn và có trọng điểm hơn. Cụ thể, đối với hỗ trợ các HTX nông nghiệp, cần hỗ trợ lớn hơn cho các HTX hoặc Hiệp hội lo đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp thay vì cào bằng và hỗ trợ nặng về “đầu vào” sản xuất như hiện nay. Một trong những khó khăn, lúng túng của các mô hình nông nghiệp công nghệ cao tỉnh ta là đầu ra cho sản phẩm. Với khoảng gần 40 mô hình nhà lưới, dù được tỉnh hỗ trợ hay chưa nhưng đều có một điểm chung là bà con tự liên kết xoay xở. Nghịch lý ở chỗ, trong khi “bí” đầu ra nhưng khi có đầu mối là doanh nghiệp hay chủ siêu thị đặt vấn đề ký hợp đồng mua lâu dài thì chủ các nhà lưới lại không dám vì bình quân mỗi nhà lưới ở tỉnh ta chỉ 1.000 m2. Anh Trần Thế Sơn, chủ một mô hình nhà lưới mới đầu tư ở xóm 6, xã Nam Anh (Nam Đàn) chia sẻ: mô hình mới đầu tư, lo nhất là đầu ra nhưng khi có hợp đồng đảm bảo nhà lưới cung cấp 50 kg rau hoặc 200 kg dưa lưới an toàn/ngày, với điều kiện khí hậu tỉnh ta thì không ai dám ký.
Chính vì vậy, điều người nông dân cần là phải có tổ chức trung gian như các hiệp hội, doanh nghiệp đứng ra kết nối các nhà vườn, nhà lưới với nhau để vừa giám soát quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm, lại vừa đảm bảo đủ lượng hàng theo chuỗi sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu hàng hóa cho thị trường lớn hơn.
Về việc này, ông Phan Duy Thiều – Phó Trưởng Phòng Tài chính Kế hoạch, Sở Nông nghiệp & PTNT thông tin thêm: nhằm mục đích tìm đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao theo mô hình nhà lưới, cùng với các tỉnh Cần Thơ, Hậu Giang và Tây Ninh, Nghệ An đang đề xuất vay khoảng 40-50 triệu USD của Ngân hàng Châu Á ADB để phát triển chuỗi rau quả thông minh với khí hậu Nghệ An.
Hy vọng, với “cú hích” trên và các chính sách hỗ trợ của tỉnh sẽ tiếp tục là nguồn động viên bà con nông dân bám đất, bám đồng, đầu tư lớn hơn để nông nghiệp Nghệ An đi lên theo hướng chất lượng, an toàn và bền vững./
Nguyễn Hải – Báo Nghệ An